'Heb meer oog voor mentale gezondheid'

Laat mentale gezondheid even zwaar wegen als fysieke gezondheid. Dat is een van de lessen uit een bundeling van veertig onderzoeken naar het effect van de coronacrisis en de coronamaatregen op het mentale welbevinden van kinderen en jongeren.

In het overzichtsrapport 'Mentaal welbevinden van de jeugd: lessen uit de coronacrisis' bundelt het Nederlands Jeugdinstituut veertig onderzoeken uit de periode maart 2020 tot april 2022, uitgevoerd door ruim twintig onderzoeksinstellingen. De uitkomsten zijn vervolgens besproken met onderzoekers en jongeren. Hun belangrijkste conclusie: jongeren willen meer oog voor hun mentaal welbevinden.

Kwaliteit van leven

De kwaliteit van leven daalde tijdens de coronacrisis. Emotionele problemen zoals angstgevoelens en eenzaamheid verergerden. Er leken niet meer gedragsproblemen te zijn, zoals opstandigheid of agressiviteit. Kinderen en jongeren die zich tijdens de pandemie verbonden voelden met hun vrienden voelden zich beter.

Sociale omgeving van jongeren en kinderen

Het beeld overheerst dat de sfeer in gezinnen verslechterde. Kinderen en jongeren misten hun vrienden. De schoolsluiting zorgde voor een afname van de schoolmotivatie en de verbondenheid met klas- of studiegenoten. Jongeren (12 tot en met 17 jaar) en jongvolwassenen (18 tot en met 27 jaar) hadden aanvankelijk weinig zorgen over de toekomst; in de tweede lockdown namen hun zorgen toe.

Lessen voor de toekomst

De onderzoekers en jongeren trekken vier lessen uit de bundeling van onderzoeken.

• Laat mentale gezondheid even zwaar wegen als fysieke gezondheid. Jongeren zeggen dat zij veel meer last hadden van de maatregelen dan van het virus zelf.
• Kies een aanpak op maat. Er zijn grote verschillen tussen leeftijdsgroepen, en ook in wat jongeren nodig hebben. Sommige jongeren bloeiden bijvoorbeeld op bij thuisonderwijs, en andere juist niet. Vooral jongvolwassenen hadden last van het gebrek aan contact.
• Elkaar blijven ontmoeten is van groot belang. Behoud bijvoorbeeld mogelijkheden om samen te sporten.
• Laat kinderen en jongeren meedenken. Coronamaatregelen werden vooral bedacht vanuit het gezichtspunt van volwassenen, zonder overleg met jongeren. De aanpak sloot niet aan bij jongeren en daardoor voelden zij zich op den duur minder geneigd zich aan de maatregelen te houden.

Permanente aandacht voor mentaal welbevinden

Tijdens corona namen mentale problemen van kinderen en jongeren toe. Een groot deel is inmiddels teruggeveerd, maar niet iedereen. Er is een groep kwetsbare kinderen en jongeren met ernstige en aanhoudende problemen. Dat zijn vooral kinderen en jongeren met psychische problemen of een chronische lichamelijke aandoening, of die opgroeien in minder kansrijke gezinnen en omgevingen. Hun mentaal welbevinden ging al voor de coronacrisis achteruit. Meerdere maatschappelijke factoren spelen daarbij een rol, zoals prestatie- en gelukdruk, opgroeien in armoede en zorgen over het klimaat en de wooncrisis. De pandemie is voorbij, maar deze factoren zijn er nog steeds. Permanente aandacht voor het mentaal welbevinden van de jeugd is daarom van groot belang.

Meer informatie

Overzichtsrapport Mentaal welbevinden van de jeugd: lessen uit de coronacrisis