Jongeren doen mee op lokaal en internationaal niveau

Internationaal

De landen in de wereld maken met elkaar afspraken om de klimaatverandering en de gevolgen ervan te beperken. Dat gebeurt via verdragen die regeringen van die landen sluiten. Een paar wapenfeiten:

• Al in 1972 is in de zogeheten Stockholm-conferentie van de Verenigde Naties zorg geuit over klimaatverandering.
• Het eerste internationale verdrag om klimaatverandering tegen te gaan, werd in 1992 gesloten, gevolgd door een serie van Conferences of Parties (COP's) en een reeks van nieuwe verdragen.
• Een bekende mijlpaal daarin is het zogeheten Kyoto-protocol in 1997, waarin de eerste afspraken zijn gemaakt over vermindering van broeikasgassen.
• In 2015 hebben alle landen zich verbonden aan 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Zie ook: Sustainable Developmental Goals – SDG's), waarvan nummer 13 gaat over Klimaatactie.
• In het Klimaatakkoord van Parijs zijn in 2015 vergaande afspraken gemaakt over acties die moeten voorkomen dat de aarde te veel opwarmt. De SDG's en het akkoord van Parijs vormen een belangrijke basis voor het milieubeleid in Nederland.
• De 26e Conference of Parties (COP26) vond plaats in Glasgow in het najaar van 2021.

De jeugd heeft inmiddels een vaste plaats gekregen in de internationale beleidsvorming. Dit gebeurt vooral via YOUNGO, de officiële jongerenvertegenwoordiging op de VN-klimaatconferenties. Die vertegenwoordiging krijgt vorm in programmaonderdelen van de COP's en in aparte bijeenkomsten om de deelname aan de COP's voor te bereiden. Aniek Moonen, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging, deed op hoog niveau mee met de COP26 en deelde haar ervaring in een artikel. Ondanks veel goede bedoelingen constateert zij dat de participatie in het beleid nog veel beter moet, door jongeren op alle niveaus een vaste plek te geven aan de vergadertafel. De Nationale Jeugdraad (NJR) is onderdeel van de Jonge Klimaatbeweging en neemt ook deel aan officiële regeringsdelegaties bij internationale klimaatonderhandelingen.

Europa

De Europese Unie (EU) ontwikkelt een gezamenlijk beleid voor de klimaataanpak. Bekijk deze website voor een toegankelijk overzicht van de ontwikkelingen. Enkele mijlpalen zijn:

• Het Parijs-akkoord uit 2015 is voor het EU-beleid de belangrijkste basis voor verdere afspraken binnen de unie.
• In 2019 presenteerde de Europese Commissie de Green Deal, die bepaalt dat de EU in 2050 klimaatneutraal moet zijn.
• In 2021 kwam daar de Klimaatwet bij die regelt dat in 2030 de uitstoot van CO2 met 55 procent moet zijn verminderd ten opzichte van 1990.
• Ook is in dat jaar een plan gelanceerd om in 2050 onvermijdelijke klimaatveranderingen goed te kunnen opvangen.

Jongeren waren tot voor kort beperkt vertegenwoordigd in het klimaatbeleid van de EU. Eind 2020 heeft de Unie een advies overgenomen waarin een veel sterkere participatie van jongeren is voorgesteld. Dit moet vorm krijgen door rondetafelconferenties met hen te organiseren, door jongerenvertegenwoordigers op te nemen in de EU-delegaties die deelnemen aan de COP's, en door jongeren in verschillende onderdelen van de EU meer stem te geven. De Europese Unie vroeg in 2021 jongeren in de virtuele conferentie Your Europe Your Say een bijdrage te leveren aan plannen voor de klimaataanpak.

Nationaal

Op deze website van de rijksoverheid is te zien hoe het klimaatbeleid zich landelijk vanaf 2011 ontwikkeld heeft. Een overzicht van het Nederlands beleid vind je op de website Iedereen doet wat. 

• Het Klimaatakkoord dat in 2019 tussen de overheid, bedrijfsleven, milieuorganisaties en andere partijen is gesloten, vormt daarin een belangrijke mijlpaal. De partijen hebben daarin afgesproken welke doelen ze gezamenlijk nastreven en wie welke actie onderneemt.
• Een andere mijlpaal is de Klimaatwet die ook in 2019 is aangenomen. Die wet geeft aan hoe groot de afname van CO2 moet zijn en ook dat er een Klimaatplan moet komen dat burgers en bedrijven laat zien wat er moet gebeuren.
• Het eerste Klimaatplan is in 2020 gemaakt. Het geeft aan met welk beleid het kabinet de doelen uit de Klimaatwet wil halen.

De kinderen en jongeren zijn in het nationale klimaatbeleid aanwezig via verschillende wegen. De eerste is deelname van de Jonge Klimaatbeweging, een samenwerking van meer dan zeventig jongerenorganisaties, aan verschillende beleidstafels, waaronder die van het Klimaatakkoord. De beweging werd in 2021 bij de informateur Mariëtte Hamer uitgenodigd om mee te praten over een nieuw regeerakkoord. Een nationaal samenwerkingsverband rondom het Duurzaam Ontwikkelingsdoel Klimaatactie, SDG nummer 13, wordt geleid door de Jonge Klimaatbeweging. Daarnaast is de Klimaat en Energie Koepel (KEK) actief, een netwerk van jonge professionals dat met bedrijven en overheden meedenkt over een duurzamere samenleving. Voor kinderen van groep 7 en 8 van de basisschool wordt jaarlijks een Kinderklimaattop georganiseerd. Het Kinderklimaatakkoord dat de top in 2021 heeft opgesteld, is aangeboden aan de Tweede Kamer.

Regionaal

In het landelijke Klimaatakkoord dat in 2019 is gesloten, staat dat dertig energieregio's in Nederland onderzoeken waar en hoe het beste duurzame energie is op te wekken. Ook wordt er gekeken naar warmtebronnen voor huizen en andere gebouwen om in de toekomst het aardgas te vervangen. In een regio werken de gemeenten, provincies, het Rijk, bedrijven, netbeheerders, maatschappelijke organisaties en inwoners samen om zo'n Regionale Energiestrategie (RES) te maken. Zij kijken bijvoorbeeld waar het beste windmolens zijn te plaatsen en hoe de restwarmte van industrie te gebruiken is om een warmtenet aan te leggen. In 2020 zijn de eerste versies van de RES'en opgeleverd. Jongeren hebben nog niet altijd een plek in de vorming van een RES, maar dat verandert snel. JongRES Nederland is een groep jongeren die ervoor wil zorgen dat in elke energieregio een of meerdere jongerenvertegenwoordigers meedoen om de RES verder te ontwikkelen.

Ook in andere regionale instanties dragen jongeren hun steentje bij. Goed voorbeeld daarvan is de jeugdbestuurder bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Dit waterschap is verantwoordelijk voor de bescherming van het land tegen het water, tegen wateroverlast en watertekort, voor schoon en gezond oppervlaktewater, en voor veilige vaarwegen in Noord-Holland boven het Noordzeekanaal. De jeugdbestuurder denkt mee over de waterwerken in de regio, ook vanwege de klimaatverandering. Vier keer per jaar is er een bijeenkomst van de jeugdbestuurders van alle waterschappen.

Gemeenten

Elke gemeente in Nederland werkt in een van de Energieregio's samen met andere gemeenten. Van elke gemeente is een overzicht beschikbaar van waar deze staat in de energietransitie. In het landelijke Klimaatakkoord van 2019 is afgesproken dat elke gemeente in 2021 een Transitievisie Warmte moet hebben opgesteld. In die visie moet staan welke wijken of buurten voor 2030 van het aardgas afgekoppeld worden en hoe dat gebeurt. Dit vraagt om het zorgvuldig betrekken van de bewoners omdat het een ingrijpende operatie is.

Hoe kinderen en jongeren in de energietransitie van de gemeente deelnemen, is heel verschillend. Er zijn gemeenten die kinderen en jongeren een belangrijke plek geven. Voorbeelden daarvan zijn hier te vinden op de pagina Voorbeelden uit de praktijk.

Lees meer

Voorbeelden uit de praktijkKinderen en jongeren laten van zich horen