Vrijheidsbeperkende maatregelen: wat mag?

Wat zijn vrijheidsbeperkende maatregelen?

Vrijheidsbeperkende maatregelen zijn maatregelen die ingezet kunnen worden in de jeugdhulpverlening en die je vrijheden en rechten beperken. Voorbeelden zijn:

Plaatsverbod

Je mag op sommige tijden niet op bepaalde plaatsen komen. Bijvoorbeeld: je mag één week niet na 20.00 uur naar de sportruimte.

Afzondering

Je mag een tijd niet naar de groep. Je blijft bijvoorbeeld verplicht op je kamer of in een andere ruimte. Dit is voor je eigen veiligheid of voor die van anderen. Instellingen mogen je sinds 2022 niet meer opsluiten in een isoleercel. Wel mogen er speciale veilige ruimtes zijn. Die hebben verschillende namen, bijvoorbeeld een chillkamer of een comfortruimte. Hiervoor zijn nog geen regels vastgelegd.

Overplaatsing

Je gaat tijdelijk naar een andere groep. Soms is dit in een andere instelling.

Vastpakken en vasthouden

De groepsleiding mag je aanraken of stevig vasthouden om je rustig te krijgen. Dit heet fixeren. Dit doen ze voor de veiligheid van jou of groepsgenoten.

Meedoen aan hulpprogramma's

Je moet verplicht aanwezig zijn en meewerken bij therapie of andere hulp die in je behandelplan staat.

Medische behandeling

Soms kun je verplicht worden om aan een afgesproken medische behandeling mee te werken. Denk aan het innemen van medicijnen die nodig zijn voor je lichamelijke of mentale gezondheid.

Controlemaatregelen

De begeleiding kan controleren of je middelen gebruikt die verboden zijn, zoals alcohol of drugs. Ze controleren dan bijvoorbeeld je urine, kamer, kleding of post.

Beperking van bezoek

Er zijn regels over wie wel en niet op bezoek mag komen, en hoe vaak dat mag. Ook kan er een regel zijn dat er een begeleider bij moet zijn. Dit heet onder toezicht.

Beperking van brieven en telefoon

Er zijn regels over met wie je wel en niet mag bellen, appen en schrijven. Deze regels zijn er nooit voor je advocaat, je jeugdbeschermer, de klachtencommissie of de vertrouwenspersoon in je instelling. Die mag je overdag altijd bellen, schrijven of vragen om op bezoek te komen.

Wanneer mogen vrijheidsbeperkende maatregelen worden ingezet?

In verschillende wetten staat welke vrijheidsbeperkende maatregelen jongeren in de gesloten jeugdhulp mogen krijgen. Je kunt bijvoorbeeld met een machtiging gesloten plaatsing in de instelling zijn geplaatst. Of met een machtiging op basis van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg. Of als de Wet zorg en dwang van toepassing is.

In jouw behandelplan staat welke maatregelen bij jou ingezet mogen worden. Dat mag alleen als dat nodig is om jouw problemen aan te pakken. En als er geen andere manieren zijn of als die andere manieren niet helpen. Voor jou kunnen er dus andere vrijheidsbeperkende maatregelen zijn dan voor jouw groepsgenoten.

Uitzondering

In noodgevallen mag de instelling beperkende maatregelen nemen. Ook al staan die niet in jouw behandelplan. Dit gebeurt voor de veiligheid, bijvoorbeeld bij een heftige vechtpartij op de groep. Een maatregel mag dan maximaal zeven dagen duren. Als de maatregel langer nodig is, moet je behandelaar eerst het behandelplan aanpassen.

Heb ik inspraak?

Ja, je hebt inspraak. Je behandelplan gaat over jou. Je behandelaren moeten dat plan met jou bespreken. Ze zijn verplicht om jouw mening en wensen serieus te nemen. Het is goed om mee te denken over vrijheidsbeperkende maatregelen die misschien nodig zijn. Bedenk bijvoorbeeld wat het beste werkt als je boos of agressief wordt. Misschien helpt sporten bij jou beter dan een tijdje alleen zijn.

Je behandelaren beslissen uiteindelijk over vrijheidsbeperkende maatregelen. Wel heb je het recht om je behandelplan te bespreken met je begeleider of vertrouwenspersoon. Dan bespreken jullie of toch iets anders mogelijk is in plaats van een vrijheidsbeperkende maatregel. Als je het niet eens bent met de maatregel of als je een klacht hebt, kun je contact opnemen met de vertrouwenspersoon.

Meer informatie

Je leest meer over jouw rechten bij JeugdStem en de Kinderombudsman.