In het jeugdveld spelen veel vraagstukken op het gebied van implementatie. Het invoeren van richtlijnen, evidence based interventies, instrumenten en vragenlijsten zijn hier goede voorbeelden van.
Belang
Goed implementeren van vernieuwingen is belangrijk omdat het de effectiviteit van bijvoorbeeld interventies vergroot. Daarnaast draagt goede implementatie bij aan de verspreiding van evidence based interventies.
Fasen van implementeren
Elk implementatieproces bestaat uit de volgende fasen:
- Verspreiding: de professionals maken in deze fase globaal kennis met de interventie.
- Adoptie: de professionals ontwikkelen in deze fase een positieve attitude jegens de interventie waardoor zij open staan voor eventueel gebruik ervan en daartoe uiteindelijk ook beslissen de interventie te gaan gebruiken.
- Invoering: de professionals voeren de interventie daadwerkelijk uit. Deze fase wordt vaak implementatie genoemd.
- Borging: de professionals hebben de interventie geïntegreerd in hun werkwijze. In deze fase wordt de uitvoering van de interventie regelmatig geëvalueerd en bijgesteld waar nodig.
Determinanten
In een implementatieproces spelen veel bevorderende en belemmerende factoren mee, deze factoren worden ook wel determinanten genoemd. De determinanten zijn te beïnvloeden via implementatiestrategieën, waardoor de kans van slagen van de implementatie groter wordt. Bij de inrichting van een implementatieproces is het daarom belangrijk om een determinantenanalyse uit te voeren zodat goed zicht is op de bevorderende en belemmerende factoren op het proces. Determinanten zijn onder te verdelen in een viertal categorieën: a) interventie, b) doelgroep, c) organisatie en d) (maatschappelijke) context.
Implementatiestrategieën
In de literatuur komt een aantal effectieve implementatiestrategieën en activiteiten naar voren:
- De implementatieactiviteiten zijn afgestemd op de determinanten.
- Er vindt interactie plaats tussen de interventie ontwikkelaar, beleidmakers, leidinggevenden en de professionals. Belangrijk is dat alle betrokken in het gehele implementatieproces de implementatieactiviteiten en de voortgang daarvan op elkaar afstemmen, zodat de activiteiten zo goed mogelijk aansluiten bij alle determinanten en de implementatiefasen.
- In de verspreidingsfase wordt informatie over het belang en het gebruik van de interventie verspreid. Het blijkt met name effectief te zijn wanneer verschillende verspreidingsmethoden worden ingezet, zoals een informatiebijeenkomst en een nieuwsbrief, verspreidt over een langere periode zodat de professionals meerdere keren aan de interventie herinnerd worden.
- In de adoptiefase moet goed worden aangesloten op de behoeften van de professionals en inzichtelijk worden gemaakt wat het gebruik van de interventie hen en de cliënt oplevert en wat het uitvoeren van de interventie van de professionals vraagt. Een werkzame factor hierbij is sterk leiderschap, die een duidelijke voorbeeldfunctie heeft en collega's weet te inspireren om met de nieuwe interventie experimenteren.
- In de invoeringsfase moet ingezet worden op training en intervisie voor de professional en monitoring op programma integriteit.
- In de borgingsfasen blijken intervisie, sterk leiderschap en monitoring effectief te zijn.
Het implementatieproces heeft de meeste kans van slagen als implementatieactiviteiten gecombineerd en op elkaar afgestemd zijn. Een eenmalige activiteit, bijvoorbeeld alleen een training, is niet effectief.
Meer informatie
Lees meer in Wat werkt bij het implementeren van jeugdinterventies?.
