Wat kan ik als professional doen tegen discriminatie en racisme?

Discriminatie is niet normaal 

Zorg dat je iedereen altijd gelijk behandelt. Benadruk ook dat alle mensen gelijk zijn, ongeacht hun religie, etniciteit of andere verschillen. Doe dit bij de ouders en jongeren met wie je werkt, en tegenover je collega's. Zo draag je een positieve norm uit waarbij duidelijk is dat discriminatie niet geaccepteerd is.

Maak stereotypen bespreekbaar

Stereotypen en vooroordelen zijn normaal en menselijk. Iedereen heeft ze wel eens. Maar ernaar handelen is iets anders en kan schadelijk zijn voor het slachtoffer. Wees alert op je eigen vooroordelen en beoordeel iemand niet op basis van deze vooroordelen. Zorg ervoor dat je mensen niet uitsluit. Loop je hier wel eens tegenaan? Het gesprek aangaan in je team of casuïstiek is de eerste stap. Deel wat je merkt bij jezelf en bespreek hoe het je werk beïnvloedt.

Je bewust worden van je vooroordelen

Grijp in als iemand discrimineert

Het is belangrijk om je uit te spreken als je discriminatie ziet gebeuren. Je laat dan zien wat niet kan en door iedereen gelijkwaardig te behandelen help je mee aan een inclusievere en rechtvaardige samenleving. Het slachtoffer voelt zich hierdoor gezien en gesteund. Discriminatie zorgt er namelijk vaak voor dat iemand zich naar of buitengesloten voelt. Zeg bijvoorbeeld: 'Ik ken jou normaal gesproken als iemand die het belangrijk vindt om iedereen gelijk te behandelen, maar deze opmerking kan echt niet'.

Fases bij ingrijpen bij discriminatie

Het Confronting Prejudice Model legt de stappen uit die je doorloopt om in te grijpen bij discriminatie. Je moet eerst discriminatie herkennen. Iets wat soms moeilijk is, bijvoorbeeld wanneer mensen 'grapjes' maken die wel discriminerend zijn. Daarna weeg je de voordelen en risico's van de situatie af om te beoordelen of je moet ingrijpen. Besluit je te helpen? Zorg dat je weet hoe je dit op een goede manier kunt doen. 

Ingrijpen bij discriminatie als omstander: het nut, de noodzaak en de tips (KIS)

Check bij een slachtoffer of hulp gewenst is

Soms is het genoeg om te laten zien dat je discriminatie afkeurt en dat je iemand steunt door te luisteren. Het is ook belangrijk om niet alleen te kijken naar het slachtofferschap. Het helpt soms om te praten over dingen die iemand steun geven, zoals spiritualiteit of personen uit hun omgeving.

Verwijs naar plekken waar iemand terecht kan 

Je kunt discriminatie niet direct oplossen. Maar het is wel belangrijk om iemands ervaring met discriminatie serieus te nemen en de persoon te wijzen op hulp.  Vraag of er hulp nodig is bij het maken van een melding bij één van de meldpunten tegen racisme en discriminatie. Vaak weten mensen niet dat deze meldpunten bestaan. 

Organiseer groepsbijeenkomsten

Laat jongeren of ouders met elkaar praten over hun ervaringen met discriminatie als slachtoffer, dader of omstander. Zorg dat iedereen naar elkaar luistert en elkaar niet beoordeelt. Door elkaars verhalen te horen, ontstaat er meer begrip en empathie. Dit kun je ook in je team doen. De gesprekstechniek 'het niet gevoerde gesprek' van Deep democracy helpt hierbij. Is er weinig diversiteit in je team en kan daarom niemand helpen tijdens zo'n bijeenkomst? Het is dan nuttig om een gastspreker of expert uit te nodigen die wat meer over dit onderwerp kan vertellen en expertise meeneemt.

Werk cultuursensitief

Jongeren vinden het belangrijk dat professionals cultureel sensitief zijn en dat verschillende culturen goed vertegenwoordig zijn. Dat betekent dat ze zich erkend en gezien willen voelen door professionals die op hen lijken of hun achtergrond begrijpen. Het is daarom belangrijk dat je in de benadering van jongeren rekening houdt met hun achtergrond. Jongeren missen dit vaak in hun contact met professionals. Verdiep je daarom in cultureel sensitief werken. Bedenk ook dat iemand niet één identiteit, maar meerdere identiteiten heeft.

Handreiking Intersectionaliteit in de praktijk van de Pedagogisch professional (KIS)

Cultureel sensitief vakmanschap versterken

Gebruik effectieve interventies

Het inzetten van effectieve interventies op school of bij een organisatie kan discriminatie tegenwerken. Deze zijn gebaseerd op wat werkt in het bereiken van een gedragsverandering. Bekijk daarom de database antidiscriminatie-interventies van KIS  en de publicatie over hoe je discriminatie kunt verminderen.