Peilstationsonderzoek scholieren

Het Peilstationonderzoek richt zich op het middelengebruik door scholieren. Vragen gaan over gebruik van tabak, alcohol, drugs, internetgebruik, gamen en over gokken. Het onderzoek wordt door het Trimbos-instituut in samenwerking met GGD'en uitgevoerd. Vragenlijsten worden schriftelijk klassikaal afgenomen. De onderzoeksgroep is een steekproef van scholieren (basisonderwijs groep 7 en 8; voortgezet onderwijs).

Instelling

Trimbos-instituut

Methode

Soort onderzoek

steekproefonderzoek

Jaar dataverzameling

2015

Instrumenten

De gegevens werden verzameld met een digitale vragenlijst: één versie voor het basisonderwijs en één voor het voortgezet onderwijs. De kern van de vragenlijsten bestaat uit vragen naar het gebruik van tabak, alcohol, drugs, gebruik van sociale media, gamen en naar gokken.

Afname

Alle vragenlijsten werden klassikaal afgenomen onder begeleiding van een onderzoeksassistent van het Trimbos-instituut. Op het basisonderwijs werd dit gedaan met schriftelijke vragenlijsten en in het voortgezet onderwijs door middel van een digitale vragenlijst.

Steekproefgrootte en respons

Populatie

Leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs en leerlingen van alle leerjaren van het vmbo (4), havo (5) en vwo (6) in heel Nederland. Er is alleen onderzoek gedaan binnen het regulier onderwijs.

Steekproefgrootte

50 basisscholen hebben deelgenomen aan het onderzoek. Dit is een respons van ruim 35 procent. In totaal is de vragenlijst afgenomen in 93 klassen met in totaal 2090 leerlingen.

Binnen het voortgezet onderwijs hebben 117 scholen gewerkt aan het onderzoek. Dit is eveneens een respons van ruim 43 procent. In 323 klassen is de vragenlijst afgenomen bij 7244 leerlingen. De onderzoekers stellen dat daarmee de omvang van de steekproef voldoende is om representatieve uitspraken te kunnen doen. Scholen die weigerden mee te doen verschilden niet significant van de deelnemende scholen wat betreft het percentage leerlingen met migratieachtergrond en stedelijkheid.

Leeftijd en geslacht

De steekproef van het basisonderwijs bestaat na herweging voor 51,2 procent uit jongens. De gemiddelde leeftijd is 10,6 jaar.

De steekproef van het voortgezet onderwijs bestaat na herweging voor 51,1 procent uit jongens. De gemiddelde leeftijd is 14,2 jaar voor de hele steekproef en 13,9 jaar voorde groep van 12 tot en met 16 jaar.

Opleiding

Er worden vier schoolniveaus onderscheiden: vwo, havo, vmbo-theoretische of gemengde leerweg (vmbo-t; te vergelijken met het vroegere mavo) en vmbo-beroepsgerichte of kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo-b).

De steekproef van het voortgezet onderwijs werd herwogen voor leerjaar en schoolniveau. Een ruime meerderheid van de leerlingen van 17 jaar en ouder zit op het vwo en havo, omdat het vwo en havo meer leerjaren heeft dan het vmbo. De oudere leerlingen die wel op het vmbo zitten, zijn een specifieke groep omdat het zittenblijvers betreft. De uitsplitsing naar schoolniveau is daarom gedaan op de leerlingen tot 16 jaar, zodat de schoolniveaus goed te vergelijken zijn.

Etniciteit

De etnische afkomst is bepaald met de CBS-methodiek, waarbij gekeken is naar het geboorteland van de ouders. Jongeren met een migratieachtergrond die behoren tot de de derde generatie kunnen niet onderscheiden worden hoewel ze een andere etnische achtergrond hebben. Deze groep is in dit onderzoek niet onderscheiden. Er werden zeven groepen met een migratieachtergrond onderscheiden: Nederlands, Surinaams, Antilliaans/Arubaans, Marokkaans, Turks, overig westers en overig niet-westers (conform CBS). Op het basisonderwijs heeft ruim driekwart van de leerlingen een Nederlandse achtergrond en op het voortgezet onderwijs bijna een vijfde.

Op het basisonderwijs heeft van de leerlingen 77,5 procent een Nederlandse achtergrond, 2,5 procent Surinaams, 0,7 procent Antilliaans/Arubaans, 3,4 procent Marokkaans, 1,7 procent Turks, 6,5 procent overig westers en 7,6 procent overig niet-westerse achtergrond. Op het voortgezet onderwijs heeft van de leerlingen 79,8 procent een Nederlandse achtergrond, 2 procent Surinaams, 0,8 procent Antilliaans/Arubaans, 2,9 procent Marokkaans, 2,8 procent Turks, 5,7 procent overig westers en 6 procent overig niet-westerse migratieachtergrond.

Kwaliteit van het onderzoek

Publicatiegegevens

Dorsselaer, S., van, Tuithof, M., Verdurmen, J., ... [et al.] (2016). 'Jeugd en riskant gedrag 2015 : kerngegevens uit het peilstationsonderzoek scholieren'. Utrecht: Trimbos-instituut