NEMESIS is een longitudinale studie naar het voorkomen van psychische aandoeningen onder de Nederlandse bevolking. De studie wordt ongeveer elke twaalf jaar uitgevoerd zodat de informatie steeds geactualiseerd kan worden.
NEMESIS-1 werd uitgevoerd in 1996-1999 met drie meetmomenten. In 2007 werd de tweede NEMESIS-studie (NEMESIS-2) gestart met een nieuwe groep Nederlanders. NEMESIS-2 werd uitgevoerd in 2007-2018 met vier meetmomenten. De eerste meting van NEMESIS-3 is uitgevoerd van november 2019 tot en met maart 2022. In NEMESIS-3 wordt ongeveer drie jaar na het vorige interview opnieuw met iemand gesproken over haar of zijn psychische gezondheid en welzijn. Daarom start in januari 2023 de tweede meting bij dezelfde groep mensen. Aan elke NEMESIS-studie namen zo'n 6.000-7.000 mensen deel.
Instelling
Trimbos-instituut in opdracht van het Ministerie van VWS
Methode
Soort onderzoek
steekproefonderzoek
Jaar dataverzameling
NEMESIS-3: 2019-2022
Instrumenten
Het NEMESIS-onderzoek maakt gebruik van het Composite International Diagnostic Interview (CIDI) en een aanvullende vragenlijst. Met de CIDI worden symptomen van psychische aandoeningen uitgevraagd, met de aanvullende vragenlijst worden specifieke onderwerpen uitgevraagd waarmee er risico-indicatoren voor, en gevolgen van psychische aandoeningen in kaart gebracht kunnen worden.
Afname
Deelnemers aan NEMESIS doen mee aan een mondeling interview van gemiddeld anderhalf uur. Het interview vindt plaats bij de respondenten thuis. Daarin wordt het klinisch interview de 'Composite International Diagnostic Interview' (CIDI) afgenomen en een aanvullende vragenlijst. De aanvullende vragenlijst bevat onderwerpen waarmee risico-indicatoren en gevolgen van psychische problemen onderzocht kunnen worden.
Steekproefgrootte en respons
Populatie
NEMESIS is een onderzoek uitgevoerd onder de algemene bevolking 18-64 jaar.
Steekproefgrootte
De eerste meting van NEMESIS-3 werd uitgevoerd van november 2019 tot en met maart 2022. Hierbij zijn 6.194 personen geïnterviewd, dit was een respons van 54,6 procent.
De steekproef was landelijk representatief, hoewel sommige demografische groepen enigszins ondervertegenwoordigd waren. Door het maken van een weegfactor is bij de analyses van de data hiervoor worden gecorrigeerd. De gevonden resultaten zijn daardoor representatief zijn voor de Nederlandse bevolking.
Leeftijd
De groep respondenten had een gemiddelde leeftijd van 48 jaar. 10,7 procent van de respondenten had een leeftijd van 18-24 jaar.
Verdeling sekse
De groep respondenten bestond voor 50 procent uit vrouwen. De sekseverdeling van de totale groep deelnemers kwam overeen met de verdeling van de Nederlandse bevolking.
Opleiding
Personen met een lager opleidingsniveau als hoogst behaalde opleiding waren ondervertegenwoordigd. De groep respondenten had hbo/universitair als het meest voorkomende opleidingsniveau.
Sociaal-economische status
Er worden geen gegevens vermeld over representativiteit met betrekking tot de sociaal-economische status van de respondenten.
Etniciteit
17 procent van de respondenten had een niet-Nederlandse afkomst en zijn daarmee iets ondervertegenwoordigd.
Kwaliteit van het onderzoek
Dataverzameling
| Criteria | |
|---|---|
| Is de methode van dataverzameling beschreven? | Ja |
| Is de plaats / setting van dataverzameling beschreven? | Ja |
| Is de periode waarin dataverzameling plaatsvond beschreven? | Ja |
Steekproef
| Criteria | |
|---|---|
| Beschrijving selectiviteit steekproef | |
| Is de leeftijd beschreven? | Ja |
| Is de sekseverdeling beschreven? | Ja |
| Is de verdeling naar etnische herkomst beschreven? | Ja |
| Is de verdeling naar urbanisatiegraad beschreven? | Ja |
| Is de verdeling naar opleidingsniveau beschreven? | Ja |
| Is de verdeling van sociaal-economische status beschreven? | Nee |
| Beschrijving rekrutering steekproef | |
| Is de manier waarop de selectie van de steekproef plaatsvond beschreven? | Ja |
| Is er volgens de onderzoekers sprake van selectiviteit van non-respons? | Nee |
| Representativiteit steekproef | |
| Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. leeftijd? | Ja |
| Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. sekse? | Ja |
| Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. urbanisatiegraad van de woonplaats? | Ja |
| Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. sociaal-economische status van de ouders/opvoeders? | Niet beschreven |
| Steekproefgrootte | |
| Is beschreven of de steekproefgrootte volgens de onderzoekers voldoende is voor betrouwbare uitspraken? | Ja |
Instrumenten
| Criteria | |
|---|---|
| Is beschreven welke vragen of instrumenten zijn gebruikt voor de berekening van de prevalenties? | Ja |
Data-analyse
| Criteria | |
|---|---|
| Is de data-cleaning beschreven? | Ja |
| Zijn datamanipulaties cq berekeningen beschreven? | Ja |
| Is er een beschrijving van de gebruikte statistische methoden? | Ja |
Afname
| Criteria | |
|---|---|
| Is beschreven of er een proefleider aanwezig was tijdens de afname? | Ja |
| Is beschreven hoeveel tijd de respondenten hadden voor het beantwoorden van de vragen? | Ja |
| Is beschreven hoe men is omgegaan met de privacy van de respondenten tijdens de afname? | Ja |
Publicatiegegevens
- Graaf, R. de, Have, M. ten, Dorsselaer, S. van (2010). 'De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking NEMESIS-2 : opzet en eerste resultaten'. Utrecht: Trimbos-instituut.
- Dorsselaer, S. van, Graaf, R. de, Verdurmen, J. (2006). 'Trimbos Kerncijfers psychische stoornissen : Resultaten van NEMESIS-1 (Netherlands Mental Health Survey and Incidence'. Utrecht: Trimbos-instituut.
- Ten Have, M., Tuithof, M., van Dorsselaer, S., Schouten, F., de Graaf, R. Uitvoering van de studie NEMESIS-3. Geraadpleegd op: 15 oktober 2024.Trimbos-instituut, Utrecht.
- Vollebergh, W., Graaf, R. de, Have, M. ten, ... [et al.] (2003). 'Psychische stoornissen in Nederland : overzicht van de resultaten van Nemesis'. Utrecht: Trimbos-instituut.
De resultaten van dit onderzoek zijn gebruikt voor de cijfers over: