Praten over armoede in de klas

In gesprek over armoede

Eén groepsgesprek over armoede is niet genoeg. Geef het een plek binnen het normale leven en het lesgeven. Kijk ook wat er in je klas gebeurt, bijvoorbeeld bij het vieren van een verjaardag. Wat vertellen kinderen over vrije tijd en vakanties? En hoeveel aandacht er is voor nieuwe kleren? Kan een kind dat in armoede leeft aan die gesprekken meedoen? Of krijgt het indirect de boodschap dat het er niet echt bij hoort?

Checklist voor gesprekken over armoede

Let bij het voorbereiden van een groepsgesprek over armoede op deze punten: 

• Voer het gesprek alleen als de sfeer veilig is voor iedereen.
• Lees je in over de verschillende manieren waarop armoede tot uiting kan komen.
• Maak het verhaal persoonlijk. Nodig een ervaringsdeskundige uit, deel je eigen ervaring of bekijk samen een filmpje.
• Bespreek altijd meerdere vormen van armoede en verschillende ervaringen ermee.
• Respecteer de privacy van kinderen; ze hoeven niet over hun persoonlijke situatie te vertellen.
• Vraag welke oplossingen of acties kinderen kunnen bedenken.
• Organiseer steun als een kind of gezin dat nodig heeft.
• Evalueer je aanpak en stem je lessen af op de behoeften en reacties van de leerlingen.

Maak ruimte voor verschillen

Praat over de verschillende ervaringen met armoede die kinderen in de klas hebben. Vraag bijvoorbeeld wie iets heel anders heeft meegemaakt. Oordeel niet, maar benadruk dat iemand meer is dan alleen de financiële situatie.

Zorg voor een sfeer waarin verschillen er mogen zijn en kinderen aandacht hebben voor elkaars verhaal. Leer kinderen naar elkaar te luisteren, elkaar open vragen te stellen en hun eigen antwoord te geven. Door dit regelmatig te doen, oefenen kinderen hun vaardigheden. Gebruik hiervoor verschillende werkvormen en zet die in op verschillende momenten, bijvoorbeeld tijdens een kringgesprek of een rekenles.

Voorbeeldgedrag

Jouw houding en woordkeuze is belangrijk als het gaat over armoede. Kinderen hebben het door als jij iets vreemd vindt of afwijst. Laat daarom positief en open voorbeeldgedrag zien. Ga zonder oordeel in gesprek met kinderen over armoede en wees nieuwsgierig naar hun verhaal. Dat klinkt simpel, maar je moet hiervoor nadenken over je eigen gedrag.

Empathie bij kinderen stimuleren

Kinderen kunnen elkaar steun bieden. Maak daar als leerkracht ruimte voor, zodat kinderen de kans krijgen om dit te oefenen. Laat hen bijvoorbeeld een groepsopdracht of spel uitvoeren en samen nadenken over regels en normen in de klas. Let tijdens de opdracht niet alleen op de inhoud of het eindproduct. Kijk ook hoe zij voor elkaar zorgen en naar elkaar luisteren. Komt iedereen aan de beurt? Bespreek bij een conflict hoe kinderen dat kunnen of willen oplossen. Laat ze hun gevoelens en beweegredenen uitspreken. Zo oefenen ze bijvoorbeeld hun inlevingsvermogen.

Je kunt kinderen helpen om hun eigen gedrag en dat van de ander beter te begrijpen door:  

• te laten zien hoe je rekening kunt houden met de emoties van de ander en de ander kunt helpen.
• ruimte te maken om kinderen te laten oefenen met leeftijdsgenoten, bijvoorbeeld door interactie met andere kinderen te stimuleren.
• emoties van kinderen te benoemen, te verklaren en te laten zien tot welk gedrag ze leiden.
• uitleg te geven over je eigen emoties, intenties en gedrag, waardoor kinderen hun eigen emoties en die van anderen beter leren begrijpen.