'Telefoonverbod in klas niet enige oplossing'

Een nieuwe richtlijn staat mobiele telefoons vanaf 1 januari 2024 niet meer toe in klassen in het voortgezet onderwijs. In de eerste aflevering van de NJi-podcast De Jeugdkantine wordt de richtlijn besproken aan de hand van de stelling 'Mobieltjes zijn gif in de klas'. Nick van Hummel van het NJi luisterde mee. Hij vindt een telefoonverbod prima, maar ziet het niet als de enige oplossing voor onverantwoord schermgebruik. Hij pleit ervoor dat een verbod hand in hand gaat met een visie over mediagebruik op school.

'Net zoals we regels hebben over geen pet dragen of kauwgom kauwen in de klas, kunnen er ook regels voor schermgebruik zijn,' zegt Van Hummel. 'Maar alleen een verbod helpt tieners niet meteen om verantwoord om te gaan met hun telefoon. Zij blijven dan nog steeds met vragen zitten. Bijvoorbeeld over wat ze moeten doen als iemand waar ze verliefd op zijn vraagt om een sexy foto. Of hoe ze zichzelf moeten zijn in een online wereld die draait om het perfecte plaatje. Dat zijn vragen die de worstelingen van tieners van nu weerspiegelen en daar moet je nog steeds wat mee.'

Gesprek vanuit nieuwsgierigheid

Probeer als onderwijsprofessional dus verder te kijken dan alleen een verbod en verplaats je daarbij in de leerling, aldus Van Hummel. 'Als je je echt kunt inleven in hoe het is om met smartphones en sociale media op te groeien, draagt dat bij aan het gesprek over verantwoord mediagebruik. Dan voer je een gesprek met leerlingen vanuit nieuwsgierigheid en empathie. En niet vanuit restrictie. Vraag bijvoorbeeld waarom ze die ene foto posten. Of waarom ze een bepaald moment willen livestreamen. Als je er open over praat,  werken regels vaak veel beter', aldus Van Hummel.

Daarnaast kun je als leerkracht je leerlingen vertellen wat je wel en niet wil zien in de klas. 'Bijvoorbeeld dat telefoons in de tas blijven tijdens een uitleg, maar dat een playlist tijdens het zelfstandig werken prima is, zoals Meester Hidde ook benoemt in De Jeugdkantine. Zo'n actieve mediaopvoedstijl werkt vaak goed omdat die niet op een verbod gericht is, maar op grenzen stellen en begeleiden. Net als bij andere onderwerpen in de opvoeding.'

Wát je ziet belangrijker dan schermtijd

In de aflevering van De Jeugdkantine gaat het met name over schermtijd. Minder schermtijd wordt vaak gezien als de enige en beste indicator voor gezond mediagebruik. Maar volgens Van Hummel is wát je ziet net zo belangrijk. '25 minuten schermgebruik valt onder gezond mediagebruik. Maar wat als je die 25 minuten alleen maar video's kijkt die laten zien hoe je jezelf op kunt maken om te voldoen aan een bepaald schoonheidsideaal? Je kunt je afvragen wat dat betekent voor iemand die hiernaar kijkt.'

'We leven in een online tijdperk van influencers die gebaat zijn bij het opbouwen van een relatie met hun volgers. Dat kan invloed hebben op ongezond mediagebruik. Influencers verleiden tieners bijvoorbeeld om bepaalde producten te kopen. Als je daar een half uur naar gekeken hebt, valt dat ook nog in de tijdsindicatie van gezond mediagebruik. Maar of dat nu zo gezond is?'

Een prachtige plek

Naast oog hebben voor de negatieve kanten van mediagebruik, is het volgens Van Hummel ook belangrijk om te kijken naar de positieve kanten. Het gebruik van media biedt vermaak en plezier, maar heeft het ook een sociale functie. Zo zorgt het voor andersoortig contact met vrienden. 'Uit recent onderzoek blijkt dat online contact voor verdieping zorgt in vriendschappelijke relaties van jongeren. Verdieping die ze anders niet zo snel offline met elkaar zouden hebben.'

Ook noemt Van Hummel dat kinderen veel kunnen leren van sociale media. 'Educatief gezien, zoals het leren over verschillende onderwerpen. Maar ook leren over hoe je jezelf moet presenteren, of over welke mensen er nog meer op de wereld zijn. En als je je bijvoorbeeld anders voelt, kun je zien dat er een heleboel anderen zijn die hetzelfde zijn als jij. Internet kan een prachtige plek zijn om op die manier je identiteit te verkennen.'

Een verantwoordelijkheid van iedereen

Als het gaat over problematisch mediagebruik, wordt dit vaak gekoppeld aan kinderen en jongeren. Maar volgens Van Hummel is het een maatschappelijk probleem waarbij ook volwassenen hun verantwoordelijkheid en voorbeeldrol moeten nemen. 'Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de techbedrijven die hun producten bewust verslavend maken. Hun verdienmodellen staan op gespannen voet met het welzijn van de gebruikers.'

Video bekijken? Dan vragen we je eerst toestemming te geven voor het plaatsen van marketingcookies door derden. Of bekijk de video via https://youtu.be/oRB4YWd7SsY

Cookies accepteren

Videobeschrijving

Deze aflevering van podcast De Jeugdkantine gaat over sociale media, met als stelling: Mobieltjes zijn gif in de klas.