Oplossingsgericht werken

Oplossingsgericht werken is een gestructureerde manier van vragen stellen aan ouders of jongeren. Door oplossingsgericht werken toe te passen leer je iemand het probleem waar ze tegenaan lopen zelf te herkennen, waardoor ze hier een andere kijk op ontwikkelen. In deze tekst lees je wat oplossingsgericht werken is en wanneer je het gebruikt.

Wat is oplossingsgericht werken?

Met oplossingsgericht werken leer je iemand om zelf een probleem om te buigen naar een meer gewenste situatie. Daarbij laat het zien hoe ze hun omgeving hiervoor kunnen inzetten. Je kijkt niet naar de problemen, maar juist naar oplossingen. Je probeert hoop en vertrouwen op te bouwen bij degene die je wilt helpen. Ook wil je ervoor zorgen dat ze zelf kunnen aangeven wanneer ze geen hulp meer nodig hebben.

Wanneer gebruik je oplossingsgericht werken?

Oplossingsgericht werken zet je in wanneer iemand jou om hulp vraagt omdat het niet lukt een probleem op te lossen en ze extra steun nodig hebben om de controle over de situatie terug te krijgen. Voorbeelden van situaties waarbij je oplossingsgericht werken kunt inzetten zijn:

Een gezin klopt bij jou aan omdat de hulp van familieleden niet meer genoeg is om hun situatie op te lossen, bijvoorbeeld bij geldproblemen.
Je hebt al een tijdje een kind in behandeling, maar er zijn meer problemen bijgekomen en er moet extra worden ingezet op het kunnen oplossen hiervan.
Een van je collega's loopt tegen problemen aan en kan hier zelf niet meer uit komen.

Het is bedoeld om iemand de kracht te geven om het specifieke probleem waarmee ze naar je toe zijn gekomen, op te kunnen lossen. Wanneer er meer problemen spelen, kun je deze dus niet allemaal tegelijk aanpakken. Maar het helpen bij dit ene probleem kan de druk al genoeg verlichten zodat andere problemen ook opgelost kunnen worden.

Voor situaties waar een oplossing voor te bedenken is

Er zijn situaties waarbij oplossingsgericht werken niet toe te passen is. Bijvoorbeeld doordat er invloeden van buitenaf zijn of omdat de situatie verboden is volgens de wet. Zo'n soort situatie betekent niet dat je niet kan helpen, maar het zoeken naar een oplossing heeft dan geen zin. Je kunt in dat geval wél praten over de situatie, dat veranderen niet kan en wat dit voor iemand betekent. Ook kun je zoeken naar andere doelen die ze misschien zouden kunnen helpen, zoals het accepteren en leren omgaan met de situatie.

Hoe gebruik je oplossingsgericht werken?

De kern van oplossingsgericht werken ligt in twee soorten taal: probleemtaal en oplossingstaal.

Probleemtaal

Probleemtaal is het praten over wat er niet goed is aan de situatie van nu. Dit is de eerste stap om erachter te komen waar de problemen liggen. Wanneer je dit weet, kun je overstappen naar oplossingstaal. Voorbeelden van vragen zijn:

Wat is het probleem?
Hoe en waarom is dit een probleem?
Wat zijn de oorzaken en gevolgen?
Wat zijn taken en doelen die het probleem oplossen?

Oplossingstaal

Oplossingstaal is het kijken naar wat iemand kan doen om de situatie te verbeteren. Jouw taak is het stellen van gerichte vragen, zodat iemand er zelf achter komt waar ze op vastlopen en hoe ze dit kunnen oplossen. Voorbeelden van vragen zijn:

Wat gaat er goed?
Wat willen ze in de toekomst graag veranderen?
Welke doelen kunnen ze daarvoor stellen?
Welke kleine of grote stappen kunnen ze zetten in die richting?
Wie kan ze daarbij helpen?

De vijf kernstappen van oplossingsgericht werken

Oplossingsgericht werken bestaat uit vijf kernstappen. De vijf stappen zijn:

Probleempresentatie en de kijk op het probleem ontdekken
Doelen bedenken op basis van de gewilde situatie
Vinden van uitzonderingen en hulpbronnen
Volgende stappen bedenken
Monitoren van verbetering

Wanneer je begint is het logisch om sommige stappen eerst te zetten. Maar als je al bezig bent, kun je stappen overslaan of teruggaan naar eerdere als dat nodig is. Bij iedere stap horen bepaalde soorten vragen die je kunt stellen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld schaalvragen, uitzonderingsvragen en evaluatievragen.

Wat is het verschil met motiverende gespreksvoering?

Oplossingsgericht werken lijkt veel op motiverende gespreksvoering. Toch zijn het andere manieren om iemand te helpen. De verschillen zijn:

Motiverende gespreksvoering

Het is een gesprekshouding.
Je kijkt naar het willen oplossen van problemen.
Je stelt de vraag waarom iemand zou veranderen.
Je kijkt naar de motivatie achter de verandering.
Het hier en nu is de focus.
Je kijkt naar verandertaal en behoudtaal.