Verbinding tussen alle partijen in opvoedkundig klimaat

Een sterke pedagogische infrastructuur is alleen mogelijk als alle partijen die een bijdrage leveren aan het lokale opvoedkundig klimaat hun krachten bundelen. Zowel op beleids- als praktijkniveau. De gemeente is bij uitstek degene die alle betrokkenen bij elkaar kan brengen als aanjager, regiehouder en gastheer.

Gemeenten hebben goed zicht op welzijnsinstellingen, zelforganisaties en vrijwilligersorganisaties, maar ook op onderwijs- en kinderopvangvoorzieningen. Dat maakt gemeenten tot een ideale verbinder. Breng dus sleutelfiguren met elkaar in contact, organiseer themabijeenkomsten of zet letterlijk alle betrokkenen periodiek om de tafel. Alles wat bijdraagt aan een constructieve dialoog en de totstandkoming en continuering van samenwerking. De gemeente heeft hier vooral een faciliterende rol. Niet alle voorzieningen vallen immers onder dezelfde wettelijke kwaliteits- en financieringskaders.

Formele en informele netwerken

Een gemeente kan de voorzieningen in de wijk vragen aansluiting te zoeken met het burgerinitiatief: met bijvoorbeeld ouders, jongeren, buurtbewoners, kerken en moskeeën en sportverenigingen. Ruimte geven en ondersteunend zijn aan wensen en initiatieven van burgers zijn hierbij voorwaarden voor succes. Ook aansluiting bij georganiseerde vrijwillige inzet rondom opvoedingsondersteuning is kansrijk.

In 130 gemeenten loopt het preventieprogramma Home-Start. Ervaren vrijwilligers ondersteunen hierin ouders met tenminste één kind van zes jaar of jonger in de thuissituatie om te voorkomen dat alledaagse problemen uitgroeien tot ernstige en langdurige problemen. U leest er meer over op de website van Home-Start. Ook zijn er diverse maatjesprojecten, waarbij jongeren worden gekoppeld aan een 'maatje', die fungeert als rolmodel en sociale steun biedt, zoals Social Brokers Nederland.

Basisvoorzieningen en ouders

Investeren in kinderen betekent vaak ook investeren in de ouders. Een gemeente kan ouders meer betrekken bij de sociale omgeving van hun kinderen. Of onderlinge contacten tussen ouders stimuleren. Daarmee ontstaat een stevig fundament waar ervaringen met opvoeden gedeeld kunnen worden. Dat doet een gemeente niet alleen, maar altijd in samenspraak met pedagogische basisvoorzieningen. Zo kunnen gemeenten en schoolbesturen samenhang tussen gezin en school stevig op de agenda zetten. Soms zijn er ouderinitiatieven die een verbindende schakel vormen tussen ouders, gemeente en onderwijs. Een voorbeeld hiervan is het UW Ouderplatform.

Kinderopvang, peuterspeelzalen en onderwijs

In het regeerakkoord is opgenomen dat onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen en voor- en vroegschoolse educatie (vve) meer op elkaar worden afgestemd. Het faciliteren als gemeente van onderlinge samenwerking tussen de kindvoorzieningen en het onderwijs vindt op veel verschillende manieren plaats. Het gaat telkens om lokale maatwerkoplossingen. Daarbij gelden twee uitgangspunten:

  • Het uitstroomniveau van de voorschoolse voorzieningen sluit zoveel mogelijk aan bij het startniveau van het basisonderwijs. Bijvoorbeeld aan de hand van ontwikkeldoelen of door inzetten van vve.
  • Kinderen worden goed overgedragen van de kinderopvang en/of peuterspeelzalen naar het onderwijs: heldere overdracht van gegevens over het ontwikkelingsverloop van de peuters.

Wijkteams

Het werken in wijkteams is relatief nieuw. Er wordt door gemeenten nog volop mee geëxperimenteerd. De teams kennen het hele lokale veld van basisvoorzieningen goed, bieden laagdrempelige hulp aan gezinnen en hebben een rol bij het vroegtijdig signaleren van problemen. Vaak staan nog wel individuele gezinnen en personen centraal. Gemeenten kunnen wijkteams daarom stimuleren om meer te kijken naar het collectief. Door bijvoorbeeld in te zetten op het vergroten van het bewustzijn dat de sociale omgeving van gezinnen ingeschakeld kan worden bij dilemma's, obstakels en problemen. 

Centra voor Jeugd en Gezin

Een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) kan als laagdrempelige voorziening voor informatie en advies bij opvoedvragen een spil vormen in het netwerk van organisaties die met kinderen en jongeren werken. De medewerkers van het CJG weten wat er leeft en kunnen zodoende makkelijk aansluiten bij wat er is en/of zelf initiatief nemen voor nieuwe activiteiten. Tegelijkertijd heeft het CJG een goed overzicht van het achterliggende veld van jeugdhulp. Dat vraagt dat de gemeente met het CJG afspraken maakt over het open staan voor en samenwerken met zowel ouders en medeopvoeders als beroepskrachten.

Specialistische zorg

In de specialistische hulp is enorm veel expertise opgebouwd over probleemsituaties. Door de kennis naar voren te halen, naar de pedagogische basisvoorzieningen, kunnen beginnende kwesties opgelost worden in de basis. Nog voordat ze uit de hand lopen. Een gemeente kan samenwerken tussen basisvoorzieningen en jeugdhulp op veel verschillende manieren stimuleren. Bijvoorbeeld via de aanpak van Alert4You, dat bestaande en nieuwe samenwerkingsvormen tussen kinderopvang en jeugdhulp stimuleert.

Meer informatie