SCP: Jonge mantelzorger heeft het zwaar

Veel jongeren dragen via vrijwilligerswerk en mantelzorg bij aan de samenleving. Dat geeft voldoening, maar ook tijdsdruk. Vooral intensieve mantelzorg heeft negatieve kanten, blijkt uit onderzoek van het SCP.

Bijna alle jongeren van 16 tot 24 jaar doen aan minstens één vorm van participatie. Daaronder verstaat het SCP werk, scholing, vrijwilligerswerk en mantelzorg. Driekwart combineert meerdere vormen, vaak scholing en werk. Die jongeren ervaren meer tijdsdruk. Wel hebben jongeren die meerdere vormen van participatie combineren vaker het gevoel dat ze positief bijdragen aan de samenleving.

Ruim een kwart van de jongeren biedt mantelzorg. 10 procent is daar minstens vier uur per week mee bezig. Deze intensieve mantelzorgers hebben relatief veel tijdsdruk en weinig vrije tijd. Ze zijn minder gelukkig en minder tevreden over hun leven.

Zorgtaken bespreken

Het SCP pleit ervoor op school en op het werk de zorgtaken van jonge intensieve mantelzorgers te bespreken. Ook is het nodig dat zij beschikken over de kennis en vaardigheden die de zorg van hen vraagt. Verder is het belangrijk dat jonge mantelzorgers tijd voor zichzelf overhouden en zich gewaardeerd voelen. Daarin ziet het SCP een rol voor gemeenten. Die kunnen bijvoorbeeld cursussen aanbieden over het omgaan met een zieke naaste en tijdelijke vervangende zorg regelen. Ook kunnen ze de inzet van jongeren waarderen met een mantelzorgcompliment, bijvoorbeeld in de vorm van een waardebon.

Geen eigen keuze

Marlies de Jong van het Nederlands Jeugdinstituut ziet mantelzorg niet als een vorm van participatie. 'Het is geen vrijwilligerswerk of bijbaantje waar deze jongeren zelf voor kiezen. In een gezin met een zieke ouder, broer of zus doen ze gewoon mee in de zorg. Het is emotioneel een zware last en schadelijk voor hun ontwikkeling. Zeker voor jonge mantelzorgers met ouders met psychiatrische problemen of een licht verstandelijke beperking.'

Ruimte om zich te ontwikkelen

Het is belangrijk dat jonge mantelzorgers de sociale en emotionele ruimte krijgen om zichzelf te ontwikkelen, stelt De Jong. Dat begint met het signaleren van overbelasting. 'Dat is een taak voor iedereen in de omgeving van jongeren, zoals leraren, sportcoaches en familie. Als je merkt dat jongeren niet lekker in hun vel zitten of vermoeid zijn, vraag dan eens hoe het thuis gaat.'

'Deze jongeren kun je ontlasten door het sociale netwerk van het gezin in te schakelen. Opa's en oma's, buren en vrienden kunnen een deel van de zorg over nemen. Steun uit de eigen omgeving is niet alleen praktisch en makkelijker om te regelen, maar ook vertrouwd en duurzaam.'

Steun voor mantelzorgers

Verder kunnen professionals de weg wijzen naar steunpunten voor mantelzorgers, vertelt De Jong. 'Bijvoorbeeld de website JMZ Pro. Of vrijwilligersorganisatie Present, die klussen in huis oppakt. En als het echt niet goed gaat, kan een professional als een leraar of sportcoach het wijkteam inschakelen.'

Bron: Sociaal en Cultureel Planbureau

Meer informatie

Bericht SCPRapport Meer meedoen is niet per se goed voor jongerenWebsite JMZ ProWebsite Present