Verschillende vormen van kinderopvang

Kiezen wat voor kinderopvang bij jullie past

Welk soort opvang je kiest, hangt helemaal af van je gezinssituatie, je wensen en je kind. Wil je dat je kind met veel kinderen van dezelfde leeftijd kan omgaan of kies je voor een kleinschalige opvangplek? Zoek je opvang tijdens kantooruren of kies je voor flexibiliteit vanwege een wisselende werktijden? En ook heel belangrijk: wat past bij jouw kind? Heeft je kind moeite met veel nieuwe gezichten en verschillende indrukken of past je kind zich makkelijk aan in nieuwe situaties? Denk na over wat belangrijk is voor jullie situatie én wat past bij je kind.

Professionele kinderopvang

Een professionele kinderopvang moet voldoen aan wettelijke eisen die jaarlijks gecontroleerd worden door de GGD-inspectie. Alle goedgekeurde opvangorganisaties staan ingeschreven in het Landelijk Register Kinderopvang (LRK). Ouders die hun kind laten opvangen door een organisatie die in het register is opgenomen, hebben recht op kinderopvangtoeslag.

Wij spreken hier over formele kinderopvang, dus professionele kinderopvang. Als kinderen worden opgevangen door opa en oma, de buurvrouw of een oppas, valt dit niet onder professionele kinderopvang. Er is dan geen recht op kinderopvangtoeslag en er is ook geen toezicht. Er is alleen sprake van professionele kinderopvang als het voldoet aan de eisen van de Wet Kinderopvang.

Vormen van kinderopvang

In de Wet kinderopvang staan drie vormen van kinderopvang genoemd: kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. Daarnaast zijn er ook nog enkele bijzondere vormen.

Kinderdagverblijf of kinderopvang (kdv)

Dit is groepsopvang voor kinderen van 0 tot 4 jaar. De openingstijden zijn meestal op werkdagen tussen 07.00 en 19.00 uur. De groepen zijn op leeftijd ingedeeld (horizontaal) of in een mix van verschillende leeftijdsgroepen (verticaal). Onder deze opvangvorm valt ook de voorschoolse educatie (ve).

Buitenschoolse opvang (bso) of naschoolse opvang (nso)

Dit is groepsopvang voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar (groep 1 tot en met 8 van de basisschool). De bso kan vóór schooltijd plaatsvinden (dat wordt ook wel vso genoemd: voorschoolse opvang) maar in elk geval na schooltijd (nso: naschoolse opvang) en tijdens schoolvakanties. De bso is opvang in de vrije tijd van je kind. De bso is verantwoordelijk voor de kinderen vanaf het tijdstip dat de school uitgaat. De bso zorgt dus voor het vervoer van school naar de bso-locatie.

Lees meer over bso op deze pagina van Ouders & Onderwijs

Gastouderopvang

Dit is kleinschalige opvang voor kinderen van 0 tot 12 jaar, met een maximum aantal kinderen. Dat aantal hangt af van de leeftijd van de opvangkinderen en eventuele eigen (jonge) kinderen van de gastouder. De opvang vindt plaats in het huis van de gastouder. Gastouders zijn aangesloten bij een gastouderbureau. Bemiddeling en betaling gaat via het gastouderbureau. Zowel het gastouderbureau als de gastouder worden door de GGD-inspectie gecontroleerd.

Bijzondere vormen van kinderopvang

Verder zijn er nog bijzondere vormen van kinderopvang, zoals:

24-uurskinderopvang

Deze opvang is bedoeld voor kinderen van ouders met onregelmatige dag- of nachtwerktijden of werkroosters die (deels) buiten kantoortijden vallen. Deze opvangvorm wordt aangeboden door gespecialiseerde kindercentra, en door sommige gastouders.
Let op: Opvang door een au pair valt niet onder de Wet kinderopvang, en geeft dus geen recht op kinderopvangtoeslag.

Ouderparticipatiecrèche

Ouders organiseren deze opvang zelf, en voeren het zelf uit. Zij staan zelf vrijwillig en om de beurt op de groep, waardoor de maandelijkse ouderbijdrage laag is. Controleer wel of de opvanglocatie officieel erkend is en is opgenomen in het Landelijk Register Kinderopvang, anders is er geen recht op kinderopvangtoeslag.

Thematische opvang

Deze kindercentra, meestal bso's, bieden opvang aan met een thema dat vaak past bij de locatie. Bijvoorbeeld op een sportpark of op wisselende plaatsen in de natuur of in de wijk. Er wordt gewerkt met vaste pedagogisch medewerkers, een vaste groep en vaste opvangtijden. Maar het programma hangt vaak ook samen met het thema. Binnen dat programma werkt de bso vaak samen met gespecialiseerde beroepskrachten zoals een bioloog of een sportbegeleider. De GGD-inspectie controleert of het aanbod voldoet aan de wettelijke eisen voor goede kinderopvang.

Horizontale of verticale groepen. Wat zijn dat?

Horizontale groepen zijn groepen waarin kinderen zitten van ongeveer dezelfde leeftijd en ontwikkelfase. Een babygroep met alleen kinderen tot 1 jaar bijvoorbeeld. Als ze een jaar zijn gaan ze naar de dreumesen en daarna naar en peutergroep. Of een horizontale groep voor kinderen van 0-2 jaar en één voor de leeftijd van 2-4. Medewerkers hebben vaak meer specialistische kennis over de ontwikkelingsfasen waar de kinderen in deze groepen doorheen gaan . Activiteiten met de kinderen kunnen ze meer afstemmen op wat de kinderen nodig hebben. Voor sommige kinderen zoals baby's is het rustiger. 

Ook bso's maken indelingen in leeftijdsgroepen. Bijvoorbeeld kleuters van 4 tot 7 jaar of tienergroepen vanaf 9 jaar. Soms houdt de bso dezelfde indeling aan als de school: onderbouw, middenbouw, bovenbouw.

In verticale groepen in de dagopvang zitten kinderen van baby tot kleuter bij elkaar. Broertjes en zusjes kunnen dus bij elkaar in een groep. De pedagogisch medewerkers maken de kinderen vier jaar mee en leren ze goed kennen. De kinderen leren elkaar ook goed kennen. Jonge kinderen kunnen zich optrekken aan de oudere kinderen, de oudere kinderen leren mee zorgen voor de kleintjes. Een nadeel kan zijn dat het onrustiger is op de groep.

In de wet staat hoeveel pedagogisch medewerkers en moeten zijn op de groep. Dat is afhankelijk van het aantal kinderen en hun leeftijd.

Vraag gerust bij de kinderopvang waarom ze kiezen voor horizontale of juist verticale groepen, hoe die zijn opgebouwd en wat zij daarin belangrijk vinden voor de kinderen.

Is kinderopvang gratis?

Kinderopvang is niet gratis. Ouders betalen een deel van de kosten voor kinderopvang zelf: de eigen bijdrage. Daarnaast krijgen ouders kinderopvangtoeslag. Hoeveel is afhankelijk van hoeveel ze verdienen.

De overheid stelt ieder jaar vast hoeveel een uur kinderopvang mag kosten: de maximum uurprijs Kinderopvang.

Voor 2023 is dat:

• Kinderdagverblijf: € 9,12 per uur per kind
• Buitenschoolse opvang: € 7,85 per uur per kind
• Gastoudersopvang: € 6,85 per uur per kind

Voor 2024 is dat: 

• Kinderdagverblijf: € 9,65 per uur per kind
• Buitenschoolse opvang: € 8,30 per uur per kind
• Gastoudersopvang: € 7,24 per uur per kind

Maar het systeem van kinderopvangtoeslag gaat veranderen, waarschijnlijk vanaf 2027. Vanaf dan betaalt de overheid 95% van de kosten. Als ouder betaal je dan nog maar een klein deel zelf en dat is dan niet meer afhankelijk van je inkomen.

Er zijn kinderopvangorganisaties die een uurpijs hebben die hoger is dan de maximum uurprijs kinderopvang. Dat kan om allerlei redenen zijn, bijvoorbeeld omdat zij zorgen voor luiers of alleen biologische voeding geven. Of omdat zij extra of gespecialiseerde medewerkers inzetten of op een bijzondere locatie zitten. Alles boven de maximum uurprijs kinderopvang moet je als ouder altijd zelf betalen. Vraag daarnaar als je kennis gaat maken met een organisatie. Vraag ook waarom zij een hogere prijs hebben. Je kunt er dan over nadenken of je die extra kosten kunt of wilt betalen.  

Meer informatie

Wil je meer weten over verschillende vormen van kinderopvang en over kinderopvangtoeslag? Op onderstaande pagina's vind je meer informatie:

Landelijk Register KinderopvangVormen van kinderopvang volgens de wet (Rijksoverheid)Informatie over kinderopvangtoeslag (Belastingdienst)Informatie en checklists bij het kiezen van een opvang (BOinK)Informatie over opvang, opvoeding en meer (Voor Werkende Ouders)NJi-pagina's over voor- en vroegschoolse educatie (vve)