In Nederland hebben alle kinderen recht op onderwijs, ongeacht hun verblijfstatus. Op grond van internationale verdragen hebben vluchtelingen tot 18 jaar recht op een passende plek in het primair, voortgezet of middelbaar beroepsonderwijs. Op school werken leerlingen en studenten aan hun cognitieve vaardigheden en sociale, emotionele en gedragscompetenties. De continuïteit van school is belangrijk, vooral in onzekere situaties. Gevluchte kinderen en jongeren worden daarom zo snel mogelijk op het reguliere of speciale onderwijs geplaatst, bijvoorbeeld in een taalklas of een internationale schakelklas (ISK).
Ontmoetingsplaats
School is voor de meeste kinderen en jongeren een fijne ontmoetingsplaats waarin ze contact leggen met hun leeftijdsgenoten. Het hebben van fijne sociale contacten op school is erg belangrijk voor hun welbevinden. Met name voor vluchtelingen kan dit erg belangrijk zijn omdat zij hun sociale leven achter hebben gelaten in land van herkomst.
Zorgen over een kind of jongere
Vluchtelingen hebben door alle nare ervaringen vaak grotere mentale en fysieke gezondheidsrisico's. Het is daarom goed om als leraar of docent het welbevinden van vluchtelingenkinderen nauw in de gaten te houden, en om te proberen deze te bevorderen. Heb je zorgen over het welbevinden van leerlingen of studenten? Lees dan meer bij Zorgen om welbevinden van een kind.
Onderwijs aan vluchtelingen
Het is van belang om als school en als leraar of docent goed voorbereid te zijn op de komst van vluchtelingenleerlingen op jullie school.
- Op Nuffic.nl vind je zeven initiatieven voor een goede start van het onderwijs aan gevluchte kinderen en jongeren. Zoals informatie over cursussen en ondersteuning voor leraren en docenten gericht op primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs.
- Ondersteuning bij onderwijs voor vluchtelingen: LOWAN ondersteunt de scholen die het Eerste Opvangonderwijs aan nieuwkomers verzorgen in het primair en voortgezet onderwijs. Ze bieden veel informatie over bijvoorbeeld wet- en regelgeving en lesmateriaal.
- Pharos heeft een handreiking met praktische tips over hoe een basisschool vluchtelingenkinderen kan opvangen. Op de site van Pharos vind je meer informatie over het opgroeien van kinderen in een vluchtsituatie.
- Op de site van de Rijksoverheid vind je meer informatie hoe het onderwijs aan nieuwkomers is geregeld.
- Meer informatie over het organiseren van het onderwijs aan kinderen die gevlucht zijn, vind je op de site van de PO-Raad, de VO-raad en de sectorraden van VSO en PRO.
Sensitief vakmanschap
Het is als professional goed om je bewust te zijn dat vluchtelingenkinderen andere uitdagingen kunnen ervaren dan kinderen zonder vluchtachtergrond. Dit maakt sensitief vakmanschap essentieel. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de mogelijke culturele verschillen of verschillen in waarden en verwachtingen. Als professional is het zaak zoveel mogelijk aan te sluiten bij de leefwereld van kinderen. Dit doe je door ruimte te bieden voor hun ideeën en beleving, en door te laten zien dat je luistert. Lees meer over aansluiten bij leefwereld en behoeften.
Verbinden onderwijs en jeugdhulp
Onderstaand vind je links naar tools over het verbinden van onderwijs en jeugdhulp aan vluchtelingenkinderen.
- De handreiking Vluchtelingen in de klas van Pharos biedt praktische informatie en tips over de begeleiding van vluchtelingenkinderen op de basisschool en informatie over organisaties die je kunt betrekken.
- Factsheet over jeugdhulp aan asielzoekerskinderen geeft uitleg over de verantwoordelijkheden van de verschillende partijen. Overzicht van type jeugdhulp, kostenverantwoordelijke en doelgroep: wie draagt in welke situatie de kosten voor jeugdhulp.
- De workshop Vluchtelingenkind in de klas is voor basisschoolleerkrachten, medewerkers in de kinderopvang en CJG-medewerkers die te maken krijgen met vluchtelingenkinderen. De workshop biedt praktisch toepasbare kennis over de opvang en begeleiding van vluchtelingenkinderen en de communicatie met de ouders.
- De handreiking Wijkgericht werken aan de psychische gezondheid van mensen met een vluchtelingenachtergrond biedt informatie over het wijkgericht samenwerken voor mensen met een vluchtelingenachtergrond.
- Het onderzoek Achterstandspositie van vluchtelingenkinderen in Nederland geeft inzicht in de knelpunten en de 'good practices' rondom het samenwerken voor vluchtelingenkinderen in het (v)mbo.
Vragen en antwoorden over onderwijs
Wat zijn de rechten en plichten van gevluchte kinderen en jongeren?
Op grond van internationale verdragen hebben vluchtelingen tot 18 jaar, ongeacht hun verblijfsstatus, recht op een passende plek in het primair, voortgezet of middelbaar beroepsonderwijs.
In het geval van asielzoekers, is een asielzoekerscentrum (AZC) altijd gekoppeld aan een basisschool. In de praktijk komen vluchtelingenkinderen meestal eerst in een schakelklas terecht. Dat is een speciale klas voor leerlingen die nog geen Nederlands spreken. Vluchtelingenkinderen krijgen hier een jaar lang intensief onderwijs om hun taalachterstand weg te werken.
De Onderwijsraad heeft in 2017 een advies uitgebracht over vluchtelingen en onderwijs. Daarin pleit de raad onder meer voor voorschoolse voorzieningen voor vluchtelingenkinderen die nog niet leerplichtig zijn en voor eerste-opvangscholen voor de leerplichtige vluchtelingenkinderen. De raad vraagt ook aandacht voor de vele verhuizingen tijdens de asielprocedure waardoor deze kinderen niet de kans krijgen ergens te wennen.
Meer informatie:
Hoe kan ik gevluchte kinderen en jongeren een goede plek op school geven?
In Nederland wordt het onderwijs aan vluchtelingenkinderen georganiseerd in het regulier onderwijs, met een taalklas of met een Internationale Schakelklas.
Een school is bij uitstek de plek waar kinderen kunnen werken aan hun cognitieve vaardigheden en sociale, emotionele en gedragscompetenties. Lees meer over hoe je vluchtelingen een plek op school kan geven.
Hoe kan mijn school samenwerken met wijk- en jeugdhulp om vluchtelingen te helpen?
Scholen kunnen vluchtelingenkinderen helpen zich optimaal te ontwikkelen. Zo kunnen zij problemen voorkomen door deze vroegtijdig te signaleren en in te spelen op de ondersteuningsbehoeften van het kind en het gezin. De samenwerking tussen school, wijk en jeugdhulp is hierin essentieel.
Bekijk de tools voor professionals over het verbinden van onderwijs met jeugdhulp aan gevluchte kinderen en jongeren.
Ik heb een getraumatiseerde vluchteling in de klas. Hoe kan ik helpen?
Leraren en docenten kunnen veel betekenen voor een kind of jongere met een trauma.
- In de handreiking Vluchtelingenkinderen op school geeft Pharos informatie over de sociaalemotionele ontwikkeling van deze kinderen en jongeren; de problemen die zich daarin kunnen voordoen en hoe u hen kunt helpen op school.
- Je kunt een e-learning van Augeo over steun bieden aan vluchtelingenkinderen volgen.
Interventies
Wil je een gerichte interventie inzetten binnen het onderwijs? In de databank Effectieve jeugdinterventies staat veel aanbod. Onder andere voor leerlingen en studenten met een vluchtachtergrond, om onderwijskansen te vergroten en gericht op hun welbevinden.
Lees ook
-
Wat werkt op school?
Wat werkt op school?
ProfessionalsLees meer over Wat werkt op school?In Nederland krijgen vluchtelingenkinderen onderwijs in het regulier onderwijs, met een taalklas of met een Schakelklas.
Wat werkt op school?
-
Het welbevinden van vluchtelingenkinderen in de kinderopvang
Het welbevinden van vluchtelingenkinderen in de kinderopvang
ProfessionalsLees meer over Het welbevinden van vluchtelingenkinderen in de kinderopvangDoor de onrust in de wereld en de komst van vluchtelingenkinderen is werken aan welbevinden in de kinderopvang uitdagend. Hoe ga je hiermee om?
Het welbevinden van vluchtelingenkinderen in de kinderopvang
-
Ondersteuning van gevluchte kinderen en jongeren
Ondersteuning van gevluchte kinderen en jongeren
ProfessionalsLees meer over Ondersteuning van gevluchte kinderen en jongerenWelke dingen kun je als professional doen om gevluchte kinderen, jongeren en hun ouders te ondersteunen?
Ondersteuning van gevluchte kinderen en jongeren
-
Moet ik een tolk inzetten in de communicatie met vluchtelingen?
Moet ik een tolk inzetten in de communicatie met vluchtelingen?
ProfessionalsLees meer over Moet ik een tolk inzetten in de communicatie met vluchtelingen?Het inzetten van een tolk maakt de communicatie met vluchtelingen makkelijker. Een tolk begrijpt de taal en culturele nuances.
Moet ik een tolk inzetten in de communicatie met vluchtelingen?
